Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι στη Μονή Λαζαριστών

Χείμαρροι επανάστασης, χείμαρροι πρωτοπορίας, χείμαρροι χρώματος, φόρμας και δημιουργίας πρόκειται να κατακλύσουν τους τρεις ορόφους της Μονής Λαζαριστών στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με αφορμή τις δύο εκθέσεις: «Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι. Αφίσες από την απεργία στο Χάρβαρντ. Άνοιξη 1969. Συλλογή Αλέξανδρου Τζώνη και Liane Lefaivre» και «Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι. Ρωσική Πρωτοπορία – συλλογή Κωστάκη» από τις 26 Σεπτεμβρίου 2018 έως τις 24 Φεβρουαρίου 2019 .

Τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν στις 24 Οκτωβρίου παρουσία των καθηγητών αρχιτεκτονικής και συλλεκτών Αλέξανδρου Τζώνη και τηςLiane Lefaivre, καθώς και του Harvey Hacker (Harvey Hacker Architects, San Francisco), σχεδιαστή της διάσημης “Γροθιάς”, η οποία αποτελεί πλέον εμβληματικό σύμβολο αντίστασης και εξέγερσης.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εκθεσιακό δίπολο, με κοινό πυρήνα τις κοινές ανησυχίες, αναζητήσεις και διεκδικήσεις σε δύο διαφορετικά σημεία του κόσμου – Ρωσία και ΗΠΑ- σε δύο διαφορετικές χρονικές εποχές –αρχές και μέσα του 20ου αιώνα. Ελευθερία, ίσα κοινωνικά δικαιώματα, ισότητα των φύλων και σεξουαλική επανάσταση, πάλη των τάξεων, αγώνας κατά του εθνικισμού και της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, οικολογία, μεταρρυθμίσεις και ανατροπή είναι μόνο μερικά από τα κοινά θέματα που αποτυπώθηκαν σε χαρτί, σε ύφασμα, σε αφίσες και πλακάτ.

Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι. Αφίσες από την απεργία στο Χάρβαρντ. Άνοιξη 1969
Συλλογή Αλέξανδρου Τζώνη και Liane Lafaivre

Η έκθεση φιλοξενεί και παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα σύνολο 54 αφισών, φτιαγμένων με το χέρι στο τυπογραφείο της Σχολής Ντιζάιν του Χάρβαρντ, καθώς και αρχειακό υλικό, από την ιστορική πλέον απεργία των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο στο Χάρβαρντ την άνοιξη του 1969, όταν αποφάσισαν να καταλάβουν κτήρια του Πανεπιστημίου και να απέχουν από τα μαθήματά τους, διαμαρτυρόμενοι για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για τον ρατσισμό, για την κοινωνική αδικία αλλά και για συγκεκριμένες αποφάσεις που είχε επιβάλει η διοίκηση του Πανεπιστημίου οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση των φοιτητών και των τοπικών κοινοτήτων. Πρόκειται για μια μοναδική συλλογή, η οποία ανήκει στον Αλέξανδρο Τζώνη, που ως νεαρός καθηγητής Αρχιτεκτονικής εκείνη την εποχή στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, συνέλεξε μεθοδικά το εν λόγω υλικό το οποίο είναι σήμερα ένα εξαιρετικά σημαντικό υλικό τεκμηρίωσης της εποχής, που επιπλέον έχει και μια μοναδική αισθητική αξία.

Το 2019 συμπληρώνονται 50 χρόνια από τις κινητοποιήσεις των φοιτητών στις ΗΠΑ,  οι οποίες παράλληλα με τις κοινωνικές διεκδικήσεις για ειρήνη, δικαιοσύνη και πάταξη των φυλετικών και ταξικών διακρίσεων, κινητοποίησαν με πιο γρήγορο ρυθμό το αίτημα για πλήρη ισότητα των φύλων, δυνάμωσαν το φεμινιστικό κίνημα μέσα από την σεξουαλική επανάσταση και γέννησαν μια πλούσια και εξαιρετικά σημαντική καλλιτεχνική παραγωγή, τόσο στις εικαστικές τέχνες όσο και στη μουσική, το σινεμά και την λογοτεχνία.

Ο Αλέξανδρος Τζώνης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Delft. Ο παππούς του ήταν επίσης αρχιτέκτονας και εργάστηκε για την ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο των Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Γέιλ όπου στη συνέχεια δίδαξε. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ μεταξύ 1967 και 1981. Μεταξύ των πολυάριθμων βιβλίων του: The Shape of Community (1972) σε συνεργασία με τον Serge Chermayeff και Towards a Non-Oppressive Environment (1972). Μεταξύ των βιβλίων που έγραψε σε συνεργασία με την Liane Lefaivre: Classical Architecture (1986), Architecture of Regionalism in the Age of Globalization, Times of Creative Destruction, Shaping Buildings and Cities in the late C2Oth, 2016. Ο Τζώνης ήταν Γενικός Επιμελητής Εκδόσεων για τα Penguin Books και τα Garland Architectural Archives (78 τόμοι). Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στην ταινία του Ζυλ Ντασέν Ποτέ την Κυριακή (1960). Ως νεαρός καθηγητής είχε υποστηρίξει την εξέγερση των φοιτητών τον Απρίλιο 1969 και είχε εμπλακεί στα γεγονότα της απεργίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.

Η Liane Lefaivre είναι ομότιμη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης. Πολλά από τα βιβλία της είναι γραμμένα σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Τζώνη, ιδίως όσον αφορά το θέμα του Κριτικού Τοπικισμού. Επιμελήθηκε μια έκθεση στο μουσείο Stedelijk το 2002 με τίτλο Aldo van Eyck, Το Παιδί και η Πόλη και έγραψε 5 βιβλία για το ίδιο θέμα. Η έκθεσή της για τον Santiago Calatrava με τίτλο Σαν Πουλί, παρουσιάστηκε στο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης το 2003. Το πρώτο μεγάλο βιβλίο της ήταν το βραβευμένο Leon Battista Alberti’s Hypnerotomachia Poliphili (1996). Το πιο πρόσφατο βιβλίο της τιτλοφορείται Αντάρτες Μοντερνιστές. Η Βιεννέζικη Αρχιτεκτονική από τα χρόνια του Otto Wagner (Λονδίνο, 2017).

ΟΜΙΛΙΑ του αρχιτέκτονα Harvey Hacker (Harvey Hacker Architects, San Francisco), σχεδιαστή της διάσημης “Γροθιάς”, η οποία αποτελεί πλέον εμβληματικό σύμβολο αντίστασης και εξέγερσης – συζήτηση για την φοιτητική εξέγερση στις ΗΠΑ το 1969 με τη συμμετοχή των καθηγητών Αλέξανδρου Τζώνη και Liane Lefaivre. Οι ώρες θα ανακοινωθούν.

Επιμέλεια έκθεσης: Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια ΚΜΣΤ σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Τζώνη και την Liane Lefaivre
Συντονισμός: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, Ιστορικός Τέχνης – Επιμελήτρια ΚΜΣΤ

Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι. Ρωσική Πρωτοπορία 
Συλλογή Κωστάκη

Η έκθεση φιλοξενεί 150 και πλέον έργα από τη συλλογή και το αρχείο του Γιώργου Κωστάκη και παρακολουθεί τα κινήματα της ρωσικής πρωτοπορίας με έμφαση στις πειραματικές καλλιτεχνικές και προπαγανδιστικές εκτυπώσεις των χρόνων πριν και μετά την Επανάσταση του 1917. Είναι συνέχεια της έκθεσης «Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart» καθώς παρουσιάζει έργα που δεν είχαν συμπεριληφθεί στην προηγούμενη εκδοχή.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στον τρόπο που η τέχνη μπήκε στην παραγωγή τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, κυρίως στην τυπογραφία, ενώ παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό αφίσες της δεκαετίας 1920 που προέρχονται από τη συλλογή Κωστάκη.

Η εφαρμογή του κονστρουκτιβισμού στην μαζική παραγωγή αντικειμένων της καθημερινής ζωής έβαλε τις βάσεις για το σύγχρονο design και ονομάστηκε “παραγωγική τέχνη”. Πολλοί καλλιτέχνες εργάστηκαν για το θέατρο. Επίσης, η νέα τέχνη του κινηματογράφου συνεπήρε πολλούς δημιουργούς σε όλη την περίοδο της πρωτοπορίας. Στη δεκαετία του 1920 όταν το κίνημα του κονστρουκτιβισμού επικρατεί στις τέχνες, διακρίνει κανείς την ανάγκη των καλλιτεχνών να προσφέρουν ιδέες και λύσεις που θα συμβάλουν ουσιαστικά στο έργο των μηχανικών και των αρχιτεκτόνων τόσο όσον αφορά τη χρήση των υλικών όσο και την διερεύνηση νέων όγκων και φόρμας με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας νέας αισθητικής για τους ανθρώπους της νέας σοβιετικής κοινωνίας.

Πολλοί καλλιτέχνες στρέφονται στην μελέτη των θετικών επιστημών, της μηχανικής, της φυσικής, της γεωμετρίας, με σκοπό να προσφέρουν μέσα από το έργο τους ιδέες και λύσεις που θα μπορούσαν να αποκτήσουν χρηστική αξία και να λειτουργήσουν ως προτάσεις σχεδιαστικές, γραφιστικές και εν τέλει αρχιτεκτονικές θέτοντας έτσι την ίδια την τέχνη στην επαναστατική υπηρεσία της μαζικής παραγωγής. Η φωτογραφία αρχίζει να γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη ενώ μια νέα τεχνική αρχίζει να εφαρμόζεται στην τυπογραφία: αυτή του φωτομοντάζ. Κύριοι εκφραστές του ο Γκούσταβ Κλούτσις και ο Αλεξάντρ Ρότσενκο.

Η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα και για την προπαγάνδα, αφού ο δυναμισμός μιας τελικής εικόνας που προκύπτει από την επιλογή πολλών εικόνων, έχει αποτελεσματική επικοινωνιακή δύναμη. Η αισθητική του κοντρουκτιβισμού πέρασε ολοκληρωτικά στην καθημερινή οπτική αντίληψη και γρήγορα έγινε ισχυρό επικοινωνιακό μέσο αναγνωρίσιμο σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Έγινε επιγραφή καταστήματος, περιτύλιγμα προϊόντων, διαφήμιση και αφίσα.

Επιμέλεια έκθεσης: Αγγελική Χαριστού, Ιστορικός Τέχνης – Επιμελήτρια ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου, Διευθύντρια ΚΜΣΤ

26 Σεπτεμβρίου 2018 - 24 Φεβρουαρίου 2019

Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00 - 18:00

Πέμπτη: 10:00 - 22:00

Δευτέρα κλειστά

Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Μονή Λαζαριστών

Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη

2310 589141