Προγράμματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης από το ΑΠΘ

Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας, προϊόν συνεργασίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τον ΟΚΑΝΑ,  αποτελούν τη μοναδική κρατική πρόταση στη χώρα που θέτει στο επίκεντρο της δράσης της την ιδέα της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας στην αντιμετώπιση της εξάρτησης (ναρκωτικά, αλκοόλ και συμπεριφορικές εξαρτήσεις) και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας.

Χάρη στην καινοτόμο λειτουργία τους που δίνει έμφαση στην αυτοβοήθεια/αλληλοβοήθεια, τα Προγράμματα έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν επαρκείς υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης, καθώς και μελών των οικογενειών τους, χωρίς λίστες αναμονής, με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας και λειτουργούν σε τέσσερις πόλεις της χώρας. Συγκεκριμένα, στη Θεσσαλονίκη (από το 2001), τη Σητεία (από το 2008), τα Χανιά (από το τέλος του 2012) και τη Λάρισα (από τα μέσα του 2015).
Σύμφωνα με τον  απολογισμό του έργου  των Προγραμμάτων στις συγκεκριμένες πόλεις για το έτος 2018, προκύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία:

Συνολικά, τα Προγράμματα κατά το 2018 παρείχαν υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε περίπου 1.000 άτομα με πρόβλημα εξάρτησης, καθώς και σε μέλη του συγγενικού τους περιβάλλοντος (971 άτομα, εκ των οποίων τα 651 ήταν άνθρωποι με πρόβλημα εξάρτησης και 320 μέλη του συγγενικού τους περιβάλλοντος).
Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που έλαβαν υπηρεσίες από τα Προγράμματα (ψυχοκοινωνική υποστήριξη, εκπαίδευση, συμμετοχή σε δράσεις πρόληψης και προαγωγής αυτοβοήθειας) ανέρχεται σε 2.675 άτομα.
Με βάση τον απολογισμό, προκύπτουν τα εξής δύο σημεία, τα οποία εγείρουν προβληματισμό για το φαινόμενο της εξάρτησης στη χώρα:

- Η σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια  των αιτημάτων για προβληματική σχέση με το αλκοόλ.

- Τα αυξημένα αιτήματα για την προβληματική σχέση με την ινδική κάνναβη (ποσοστό 30% στο σύνολο των αιτημάτων βοήθειας για τις παράνομες ψυχοτρόπες ουσίες).
Επίσης, αξιοσημείωτα είναι και τα εξής στοιχεία:

- Η αυξημένη δυνατότητα προσαρμογής των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας στις αλλαγές του προφίλ και των αναγκών των ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης τα τελευταία χρόνια.

- Οι σταθερά υψηλοί δείκτες προσέλευσης ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης.

- Ο συνδυασμός της παροχής αξιόπιστων υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης με ιδιαίτερα χαμηλό ετήσιο κόστος των Προγραμμάτων.
Συνολικά τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας έχουν σημαντική ανταπόκριση στον πληθυσμό των άμεσα ενδιαφερομένων και έχουν εγκαθιδρυθεί ως μια αξιόπιστη πρόταση απεξάρτησης στη χώρα.
Επιστημονικός υπεύθυνος των Προγραμμάτων είναι ο διατελέσας Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, Ψυχίατρος, Φοίβος Ζαφειρίδης.