Ψηφίστηκε «Χάρτα για την Προστασία των Μνημείων Βυζαντινής Κληρονομιάς»

Ομόφωνα ψηφίστηκε σήμερα στη Θεσσαλονίκη από τουλάχιστον 20 κράτη κι ύστερα από τριήμερη διαβούλευση, η «Χάρτα για την Προστασία των Μνημείων Βυζαντινής Κληρονομιάς».

Στη «Χάρτα της Θεσσαλονίκης» οι επίσημοι αξιωματούχοι συναποφάσισαν τους όρους προστασίας, διαχείρισης, ανάδειξης και ένταξης στο σύγχρονο πολιτιστικό γίγνεσθαι μνημείων -κτισμένων σε εδάφη της πρώην βυζαντινής αυτοκρατορίας που εκτείνεται χρονικά σε 11 αιώνες και γεωγραφικά σε τρεις ηπείρους, ενώ σήμερα βρίσκονται σε εδάφη με διαφορετικές κουλτούρες, γλώσσες και θρησκείες.

Η ψήφιση της «Χάρτας» ήρθε ως επισφράγισμα πολυετούς διαδικασίας τεσσάρων συνολικά διεθνών συνδιασκέψεων που πραγματοποιήθηκαν από το 2001 στη Θεσσαλονίκη (2001, 2003, 2006 και σήμερα) με διοργανωτή και συντονιστή το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (ΕΚΒΜΜ).

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μακροσκελές κείμενο αρχών που στόχο έχει να καταστεί εύχρηστο επιστημονικό εργαλείο για τα εμπλεκόμενα κράτη που έχουν στα εδάφη τους βυζαντινά μνημεία (μεμονωμένα μνημεία, κτίρια, τόπους, αρχιτεκτονικά σύνολα, μοναστηριακά συγκροτήματα, οικιστικά σύνολα, οχυρωματικά έργα και έργα υποδομής, αρχαιολογικούς και ιερούς τόπους). Οι αρχές ουσιαστικά παραινούν (μπορούν να επηρεάσουν ή να ενσωματωθούν) τις εθνικές νομοθεσίες για την προστασία, εντοπισμό, έρευνα, καταγραφή και ένταξη στη ζωή των σύγχρονων κοινωνιών, όπου θα «διηγούνται» τη μακραίωνη ιστορία τους στους πολίτες των χωρών στις οποίες ανήκουν και στους επισκέπτες τους.

«Η συζήτηση για την προστασία του παρελθόντος από το παρόν δεν ήταν ποτέ εύκολη, χωρίς διλήμματα, δύσκολες αποφάσεις και λεπτές ισορροπίες. Γίνεται δε ακόμη πιο σύνθετη, αν ληφθούν υπόψη τα διαφορετικά πολιτικά, κρατικά και πολιτισμικά πλαίσια στα οποία εντάσσονται τα μνημεία σήμερα - πλαίσια που κάποιες φορές αφήνουν, με επιλογές ή παραλείψεις, μνημεία να υποβαθμιστούν. Τα παραδείγματα είναι πολλά: βυζαντινά μνημεία, αλλά και οθωμανικά και, σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμη και μνημεία της αρχαιότητας, έχουν κατά καιρούς καταστραφεί. Ζούμε όμως σε μια εποχή που πέρα από τη σημασία των μνημείων για την εκάστοτε εθνική κληρονομιά, αναγνωρίζουμε και την σπουδαιότητά τους ως στοιχεία της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς. Εδώ, η ευθύνη του ενός συναντά αυτή των πολλών, και αντίστροφά και η συζήτηση και συνεργασία όλων μας είναι απαραίτητη» τονίζει στο χαιρετισμό της προς τη Συνδιάσκεψη η υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά, χαιρετίζοντας την πρωτοβουλία της υπογραφής της Χάρτας Προστασίας για τα Βυζαντινά Μνημεία και ευχόμενη - όπως υπογραμμίζει- «να συμβάλει τόσο στην προστασία και ανάδειξη των μνημείων όσο και στη φιλία και συνεργασία μεταξύ των κρατών και των λαών, που μοιράζονται στην καθημερινότητά τους τα υλικά και άυλα κατάλοιπα της βυζαντινής κληρονομιάς».

Στη διεθνή συνδιάσκεψη της Θεσσαλονίκης, που πραγματοποιήθηκε από το πρωί της Παρασκευής μέχρι σήμερα στο αμφιθέατρο «Στέφανος Δραγούμης» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, μετείχαν εκπρόσωποι από Αίγυπτο, Αλβανία, Αλγερία, Αρμενία, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Γεωργία, Ελλάδα, Ιορδανία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λίβανος, Παλαιστίνη, Ρουμανία, Σερβία, Συρία, Μπαχρέιν και Μαρόκο- ενώ αρχικά είχε προγραμματισθεί και η συμμετοχή της Τυνησίας και της ΠΓΔΜ που ματαιώθηκε τελικά.

Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά και τον αποτροπιασμό των συνέδρων για την ολική καταστροφή και εμπορευματοποίηση βυζαντινών μνημείων, ειδικά στην περιοχή της Βόρειας Συρίας λόγω του πολυετούς πολέμου, προκάλεσε στη διεθνή συνδιάσκεψη η εισήγηση του Σύρου αρχαιολόγου - αναπληρωτή διευθυντή στη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Ανασκαφών του υπουργείου Πολιτισμού της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας Hammam Saad, με θέμα «Η σημερινή κατάσταση των μνημείων της Συρίας». Με τη σημερινή ολοκλήρωση της διαβούλευσης και την ψήφιση της Χάρτας, το κείμενο της θα κατατεθεί στην UNESCO για επικύρωση, και θα παραμείνει ανοιχτή για προσχωρήσεις και άλλων χωρών στων οποίων τα εδάφη υπάρχουν βυζαντινά μνημεία.

Η τριήμερη συνδιάσκεψη της Θεσσαλονίκης για την ψήφιση της «Χάρτας Προστασίας Μνημείων της Βυζαντινής Κληρονομιάς» ολοκληρώνεται απόψε και θα «εορτασθεί» παράλληλα με την επίσημη τελετή λήξης του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018, παρουσία της υπουργού πολιτισμού Μυρσίνης Ζορμπά που αναμένεται στη Θεσσαλονίκη, του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη και της Αικατερίνης Τζιτζικώστα, προέδρου της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO.

Η τελετή θα πραγματοποιηθεί στο εμβληματικό μνημείο της Ροτόντας, όπου βρήκαν στέγη θρησκείες και πολιτισμοί που πέρασαν, μέσα στους αιώνες, από την πόλη. Των χαιρετισμών των επισήμων παρουσία και τους 21 επίσημους αξιωματούχους που συνυπέγραψαν τη «Χάρτα», θα ακολουθήσει συναυλία μουσικό ταξίδι στο χώρο και το χρόνο («ξεκινά απ' την παραδοσιακή μουσική των Βαλκανίων, περνά απ' τη μεσαιωνική Ευρώπη, τη Σεφαραδίτικη παράδοση, την Αρμενία, τις Αραβικές χώρες, κι επιτρέπει στη μουσική Μνήμη να ενώσει τη Μεσόγειο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα μνημεία ενώνουν και πάλι όλες αυτές τις χώρες με κοινούς στόχους, με αφορμή τη "Χάρτα"» -όπως υπογραμμίζεται στο πρόγραμμα) από το σύνολο παλαιάς μουσικής «Ex Silentio».

ΑΠΕ ΜΠΕ