Ο Κωνσταντίνος Καβάφης υπήρξε κορυφαίος Έλληνας ποιητής. Διακρίθηκε για την ιδιότυπη και εντελώς προσωπική του ποίηση, η οποία τον κατέστησε ποιητή πανελλήνιας και πανευρωπαϊκής εμβέλειας.
· Η ζωή του
Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1863. οι γονείς του ήταν οικονομικά εύρωστοι και κατάγονταν από παλιές οικογένειες της Κωνσταντινούπολης.
Τα πρώτα του γράμματα καθώς επίσης και τα αγγλικά και τα γαλλικά, τα διδάχτηκε από οικοδιδάσκαλο, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στο εκπαιδευτήριο του Παραζή στην Αλεξάνδρεια. Το 1870 ο πατέρας του πέθανε και η άλλοτε εύπορη οικογένεια έπεσε σε οικονομικό μαρασμό. Το 1877 ταξίδεψε στην Αγγλία, όπου έμεινε για τρία χρόνια και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη, όπου έζησε για άλλο τόσο.
Το 1884 εγκατέλειψε τις περιπλανήσεις και αποφάσισε να εγκατασταθεί οριστικά στη Αλεξάνδρεια. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις οικονομικές του δυσχέρειες αναγκάστηκε να εργαστεί άλλοτε ως δημοσιογράφος, άλλοτε ως μεσίτης και άλλοτε ως δημόσιος υπάλληλος, χωρίς ωστόσο να κατορθώσει να αποκτήσει την παλιά οικονομική του άνεση. Από τη δημόσια υπηρεσία, στην οποία εργαζόταν επί τριάντα χρόνια, παραιτήθηκε το 1922. Όλο αυτό το διάστημα είχε πραγματοποιήσει σύντομα ταξίδια σε διάφορες χώρες, όπως στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ελλάδα.
Το 1926 η κυβέρνηση του δικτάτορα Πάγκαλου απονέμει στον Καβάφη το παράσημο του Φοίνικος, διάκριση την οποία ο ποιητής αποδέχεται υποστηρίζοντας ότι "Το παράσημο μου το απένειμε η Ελληνική Πολιτεία, την οποία σέβομαι και αγαπώ. Η επιστροφή του παρασήμου θα είναι προσβολή εκ μέρους μου προς την Ελληνικήν Πολιτείαν γι' αυτό και το κρατώ". Χαρακτηριστική του κύρους του υπήρξε η συναναστροφή και η ανταλλαγή ποιητικών και φιλοσοφικών στοχασμών με εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο Ίων Δραγούμης και ο Ε. Μ Φόστερ, καθώς και η γνωριμία του με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και το Νίκο Καζαντζάκη. Το 1932 αρρώστησε από καρκίνο του λάρυγγα και ήλθε στην Ελλάδα για θεραπεία. Ύστερα από τέσσερις μήνες επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και τον επόμενο χρόνο, 29 Απριλίου 1933, ημέρα των γενεθλίων του, πέθανε, αφήνοντας πίσω του τη φήμη μεγάλου ποιητή με ολοένα ανερχόμενη δόξα, ώστε να θεωρείται σήμερα από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου.
· Το έργο του
Η ποιητική δραστηριότητα του Κωνσταντίνου Καβάφη άρχισε κατά την τριετή παραμονή του στην Πόλη, όπου εκδηλώνονται οι πρώτες μαρτυρημένες, συστηματικές προσπάθειες να επιδοθεί στην τέχνη του ποιητικού λόγου. Ποιήματά του άρχισε να δημοσιεύει το 1886. Αργότερα, τα πρωτόλεια αυτά, που ήταν γραμμένα σε αρχαίζουσα καθαρεύουσα και διακρίνονταν για τη ρομαντική και απαισιόδοξη διάθεσή τους, τα αποκήρυξε. Το 1900 η ποίησή του αποκτά πια τον καθαρό προσωπικό του χαρακτήρα, την πρωτοτυπία τον πλούτο των εκφράσεων της και τη βαθύτερη πνοή της. Δημοσίευσε τους στίχους του σε περιοδικά. Το ένα τρίτο της ποιητικής αυτής του εργασίας τα κυκλοφόρησε το 1904 σε συλλογή, με τίτλο "Ποιήματα". Το 1910 έκανε επανέκδοση της συλλογής του με επτά επιπλέον ποιήματα. Έπειτα εξακολούθησε να γράφει ποιήματα, αλλά να τα τυπώνει σε μονόφυλλα, που τα κυκλοφορούσε μόνο ανάμεσα στους φίλους του.
Όλο του το ποιητικό έργο, που αριθμεί λιγότερα από 200 ποιήματα, συγκεντρώθηκε το 1935 και εκδόθηκε με τίτλο "ʼπαντα". Από τότε ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις των "Απάντων" του. Κατά καιρούς έχουν γίνει μεγάλες συζητήσεις γύρω από το μικρό σε έκταση, αλλά πλούσιο σε περιεχόμενο και θαυμαστό για την πυκνότητα έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη. Η πιο συνηθισμένη διάκριση των ποιημάτων του είναι εκείνη που τα ανάγει σε τρεις μεγάλους κύκλους:
α) τα ιστορικά, που αντλούν τα θέματα τους από την αρχαία ελληνική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή και αργότερα την αλεξανδρινή εποχή,
β) τα φιλοσοφικά, στα οποία ο κύριος άξονας είναι κάποιος γενικότερος στοχασμός, και
γ) τα ηδονικά ή αισθησιακά, που έχουν καθαρά προσωπικό και εξομολογητικό χαρακτήρα και αναφέρονται στη γνωστή σεξουαλική διαστροφή του ποιητή.
Η ποίησή του είναι λιτή, αλλά ταυτόχρονα πυκνή, συχνά αφηγηματική και χαρακτηρίζεται από έντονη φιλοσοφική διάθεση, ερωτισμό και οδυνηρή αίσθηση της ροής του χρόνου. Η γλώσσα του είναι ένα εντυπωσιακό πάντρεμα της δημοτικής και της καθαρεύουσας. Πρόκειται για ένα ιδίωμα που συνηθιζόταν στις ελληνικές παροικίες της Αλεξάνδρειας και της Κωνσταντινούπολης και που στα χέρια του Καβάφη απέκτησε ιδιοτυπία και σπάνια εκφραστική δύναμη. Μερικά από τα χαρακτηριστικότερα ποιήματά του είναι τα "κεριά", "τείχη", "θερμοπύλες".
Η καλλιτεχνική του αξία άργησε να αναγνωριστεί, αλλά τελικά βρήκε τη σωστή της αποτίμηση. Στην αρχή η ποίησή του συνάντησε την εχθρότητα και την επιφύλαξη του πνευματικού κόσμου, με τον καιρό όμως επιβλήθηκε στη συνείδηση όλων σαν ένας ιδιόμορφος αλλά ταυτόχρονα μεστός και γεμάτος ουσιαστικό περιεχόμενο ποιητής, που δεν ενδιαφερόταν για την εξωτερική εμφάνιση του στίχου, αλλά μονάχα για τον εσωτερικό στοχασμό, τη φιλοσοφική σκέψη και το στοχαστικό δίδαγμα.
Μετά το θάνατό του ο Καβάφης έγινε αντικείμενο μελέτης από ποιητές και μελετητές σε όλο τον κόσμο. Τα ποιήματά του εκδίδονται σε συλλογές και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, όπως την αγγλική, τη γαλλική, την ισπανική, την αραβική και τη γιαπωνέζικη, ενώ το διαμέρισμά του στην οδό Λέψιους στην Αλεξάνδρεια έχει μετατραπεί σε μουσείο με εκδόσεις, χειρόγραφα, δημοσιεύματα, έργα τέχνης, φωτογραφικό, φιλολογικό και άλλο υλικό.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης υπήρξε τόσο μοναδικός και ανεπανάληπτος, ώστε να θεωρείται ο ποιητής που δεν είχε προδρόμους, αλλά ούτε και συνεχιστές.
