Μόνιμα άρθρα στο goTHESS
Ελλάδα

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης



Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης στεγάζεται σε κτίριο επιφάνειας 6.170 τ.μ. σε κεντρικό σημείο της πόλης και διαθέτει εκθεσιακούς χώρους άνω των 3.000 τ.μ. περίπου. Δημιουργήθηκε για να αποτελέσει κέντρο διαφύλαξης, έρευνας και μελέτης στοιχείων του βυζαντινού πολιτισμού που διασώζονται στον μακεδονικό χώρο και ιδιαίτερα στην άλλοτε "συμβασιλεύουσα" Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη σε σημασία πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη στο ευρωπαϊκό τμήμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Καθώς η Θεσσαλονίκη αποτελούσε τόσο χώρο έντονης εμπορικής και οικονομικής δραστηριότητας, όσο και ένα ζωντανό κέντρο πνευματικής ζωής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, τα βυζαντινά μνημεία της αντιπροσωπεύουν τις πιο χαρακτηριστικές καλλιτεχνικές και πνευματικές τάσεις κάθε ιστορικής περιόδου.

Από την έκθεση "Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο": Χρυσομέταξος αρχιερατικός σάκκος, έργο Χριστόφορου Ζεφάρ 1745-53

 

Η ανάγκη ίδρυσης βυζαντινού μουσείου στη Θεσσαλονίκη, τη "βυζαντινότερη" πόλη του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αποτυπώνεται ήδη από το 1913, σε ένα από τα πρώτα διατάγματα που εξέδωσε ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας Στέφανος Δραγούμης μετά την απελευθέρωση της πόλης από τον τουρκικό ζυγό. Ωστόσο μόλις το 1977 το όραμα του Δραγούμη άρχισε να υλοποιείται με την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το κτίριο του μουσείου, με τον οποίο προκρίθηκε το σχέδιο του Κυριάκου Κρόκου. Η ανέγερση του κτιρίου στον σημερινό του χώρο άρχισε δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1989, και αποπερατώθηκε τον Οκτώβριο του 1993. Την ίδια χρονιά εγκρίθηκε η μουσειολογική μελέτη και η ονομασία του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

"Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο": γενική άποψη της έκθεσης

 

Τον Ιούνιο του 1994 επιστράφηκαν οι βυζαντινοί θησαυροί της Θεσσαλονίκης, που φυλάσσονταν στο Βυζαντινό Μουσείο των Αθηνών για διάστημα σχεδόν ογδόντα χρόνων. Οι πρώτες μόνιμες εκθέσεις του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού ολοκληρώθηκαν το 1997· οι υπόλοιπες αίθουσες άνοιγαν σταδιακά για το κοινό, παράλληλα με περιοδικές εκθέσεις που διοργανώνονταν κάθε χρόνο. Σήμερα έχουν πλέον ολοκληρωθεί και οι τελευταίες δύο από τις έντεκα συνολικά αίθουσες που φιλοξενούν τις συλλογές του Μουσείου.

Από την έκθεση "Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο": Θεόδωρος Πουλάκης, Σκηνές της ιστορίας του Ιωσήφ από την Παλαιά διαθήκη, 1677-82
(Η συκοφαντία και η κρίση του Ιωσήφ)

 

Εκτός από τις αίθουσες των μονίμων εκθέσεων, το Μουσείο διαθέτει πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων, αμφιθέατρο οπτικο-ακουστικών μέσων, πτέρυγα διοίκησης, εκτεταμένους βοηθητικούς χώρους εργαστηρίων και αποθήκευσης και πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, ενώ σύντομα θα λειτουργεί και αναψυκτήριο σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Στο Μουσείο υπάρχει πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες. Εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποιούνται κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης για μαθητές από την 5η Δημοτικού ως και την 3η Γυμνασίου.

Στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού ανήκει διοικητικά και ο Λευκός Πύργος, που χρησιμοποιείται ως χώρος οργάνωσης περιοδικών εκθέσεων ευρύτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και που από το 2006 θα λειτουργεί μόνιμα ως Μουσείο Πόλης της Θεσσαλονίκης.

Από την έκθεση "Ανακαλύπτοντας το παρελθόν" :Τοιχογραφία της Δήμητρας Καμαράκη (2003) και επιδαπέδιο ψηφιδωτό (5ος αιώνας μ.Χ.)





Οι μόνιμες εκθέσεις
του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης

Στόχος του μουσειολογικού προγράμματος του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης είναι να παρουσιάσει τη ζωή στο Βυζάντιο στο σύνολό της, από τον ιδιωτικό βίο ως την οργάνωση της κοινωνικής και θρησκευτικής ζωής και την πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη. Τα αντικείμενα που εκτίθενται παρουσιάζονται σε θεματικές εκθέσεις, όχι τόσο ως αυτοτελή έργα τέχνης, όσο ως μαρτυρίες ενός πολιτισμού, σε μια προσπάθεια παραπομπής στα αρχικά χρονικά και τοπικά τους συμφραζόμενα. Παράλληλα, ο βυζαντινός πολιτισμός τοποθετείται σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, μεταξύ της αρχαιότητας που προηγήθηκε και του νεοελληνικού πολιτισμού, ο οποίος διαμορφώθηκε κατόπιν.

"Παλαιοχριστιανικός Ναός"
Η εκθεσιακή πορεία ξεκινά με τη μετάβαση από την αρχαιότητα στην παλαιοχριστιανική εποχή. Στην πρώτη αίθουσα προσεγγίζεται η αρχιτεκτονική και ο διάκοσμος του παλαιοχριστιανικού ναού κατά τους πρώτους αιώνες του θριάμβου του χριστιανισμού (4ο- 6ο αι. μ.Χ.), μέσω της παρουσίασης μιας επιλογής γλυπτών αρχιτεκτονικών μελών, λειτουργικών σκευών, ψηφιδωτών και τοιχογραφιών.

"Παλαιοχριστιανική πόλη και κατοικία"
Στην έκθεση με θέμα "Παλαιοχριστιανική πόλη και κατοικία" εξετάζονται όψεις της κοινωνικής, οικονομικής και ιδιωτικής ζωής της περιόδου, μέσω της παρουσίασης στοιχείων της αστικής υποδομής μιας πόλης, τυπικών στοιχείων της κατοικίας και της ζωής μέσα σε αυτή, όπως και ενδυμάτων και κοσμημάτων.

"Από τα Ηλύσια Πεδία στον χριστιανικό Παράδεισο"
Στην αίθουσα με θέμα "Από τα Ηλύσια Πεδία στον χριστιανικό Παράδεισο" διερευνάται η επιβίωση στοιχείων της αρχαίας παράδοσης στις χριστιανικές ταφές, παράλληλα με τις θεμελιακές αλλαγές που έφερε η χριστιανική θρησκεία στο πεδίο της πίστης για τη μετά θάνατο ζωή, όπως αυτές αποτυπώνονται στις επιτύμβιες επιγραφές, στην εικονογραφία της ταφικής ζωγραφικής, στα ταφικά έθιμα και τα ευρήματα των τάφων των χριστιανικών κοιμητηρίων της Θεσσαλονίκης.

"Από την Εικονομαχία στη λάμψη των Μακεδόνων και των Κομνηνών"
Η επόμενη αίθουσα είναι αφιερωμένη στην εποχή της Εικονομαχίας (8ο-9ο αι.) και σε όψεις της κοινωνίας και του πολιτισμού ως τον 12ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία η λάμψη των δυναστειών των Μακεδόνων και των Κομνηνών αντανακλάται στην τέχνη με νέες μορφές και νέα εικονογραφικά προγράμματα.

"Οι δυναστείες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων"
Η έκθεση "Οι δυναστείες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων" προβάλλει την αυτοκρατορική ιδεολογία από τον Ηράκλειο (7ο αι.) ως την εποχή των Παλαιολόγων (15ο αι.), όπως αυτή εκδηλώνεται μέσα από νομίσματα, μολυβδόβουλα, μικρογραφίες χειρογράφων και επιγραφές σε ναούς και κάστρα.

"Το βυζαντινό κάστρο"
Ως ξεχωριστή ενότητα εξετάζεται επίσης το φαινόμενο της ίδρυσης του βυζαντινού κάστρου, που επιβάλλεται ως νέος οικιστικός τύπος κατά τη μεσοβυζαντινή εποχή, εστιάζοντας στα κάστρα και τα φρούρια του βορειοελλαδικού χώρου.
Συλλογές Ντ. Παπαστράτου και Δ. Οικονομοπούλου.

Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού φιλοξενεί επίσης σε αίθουσές του δύο σημαντικές ιδιωτικές συλλογές: τη συλλογή θρησκευτικών χαρακτικών της Ντόρης Παπαστράτου και τη συλλογή Δημητρίου Οικονομοπούλου, που περιλαμβάνει βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, νομίσματα, κεραμική και αντικείμενα μικροτεχνίας.

"Το λυκόφως του Βυζαντίου"
Στην αίθουσα με θέμα "Το λυκόφως του Βυζαντίου", με την οποία ολοκληρώνεται η προσέγγιση των όψεων του βυζαντινού πολιτισμού μέχρι την ʼλωση της Κωνσταντινούπολης, παρουσιάζονται η κοινωνία, η τέχνη και ο πολιτισμός κατά την τελευταία περίοδο της ζωής της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

"Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο"
Η έκθεση "Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο" παρουσιάζει όψεις της εκκλησιαστικής και κοσμικής ζωής και τέχνης που μαρτυρούν τις επιβιώσεις της βυζαντινής παράδοσης στον ελλαδικό χώρο μετά την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, με συμβατικό ορόσημο το 1453 και ως τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους το 1830.

"Ανακαλύπτοντας το παρελθόν"
Η τελευταία αίθουσα των μονίμων εκθέσεων, τέλος, με θέμα "Ανακαλύπτοντας το παρελθόν", δίνει στον θεατή την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τη διαδικασία που κρύβεται πίσω από τη λειτουργία ενός μουσείου: την πορεία που ακολουθεί ένα αρχαίο αντικείμενο καθώς αποκαλύπτεται, συντηρείται, προστατεύεται και βρίσκει τη θέση του στο μουσείο, όπου θα διαφυλαχθεί ως κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

"Ανακαλύπτοντας το παρελθόν": Γενική άποψη της έκθεσης

 



Περιοδικές εκθέσεις - Διεθνείς συνδιοργανώσεις

1994:
"Βυζαντινοί Θησαυροί της Θεσσαλονίκης: το ταξίδι της επιστροφής" με επιλογή έργων που επιστράφηκαν από το Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.

1995:
"Θρησκευτικά χαρακτικά από τη συλλογή της Ντόρης Παπαστράτου", που είχε δωρηθεί στο Μουσείο, στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π. Η έκθεση κατόπιν μεταφέρθηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας.

1997:
1. "Βυζαντινή Μεσαιωνική Κύπρος" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π., που κατόπιν παρουσιάστηκε και στη Λευκωσία.
2. Συμμετοχή στην οργάνωση της έκθεσης του Υπουργείου Πολιτισμού "Το Ελληνικό Κόσμημα - 6000 χρόνια παράδοση" στη Βίλα Μπιάνκα της Θεσσαλονίκης.
3. Φιλοξενία της έκθεσης "Οι θησαυροί του Αγίου Ορους" του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Θεσσαλονίκη 1997:
4. Συνδιοργάνωση με το Μουσείο Μπενάκη της έκθεσης "Εικόνες της Συλλογής Βελιμέζη" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π., με τη συνδρομή του οργανισμού Θεσσαλονίκη 1997.

1998:
1. Συνδιοργάνωση και φιλοξενία της περιοδικής έκθεσης "Από τα πορτραίτα του Φαγιούμ στις απαρχές της τέχνης των βυζαντινών εικόνων" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π.
2. Συμμετοχή με δανεισμό αντικειμένων στις εκθέσεις "Glory of Byzantium" στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης και "Romana Pictura - La pittura romana dalle origini all'eta byzantina" στο Ρίμινι της Ιταλίας.

1999:
1. Συνδιοργάνωση της περιοδικής έκθεσης "Ikonen auf Papier" στο Μουσείο Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης (Μ.Α.Κ.).
2. "Βυζαντινά εφυαλωμένα κεραμικά: η τέχνη των εγχαράκτων" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π., που κατόπιν μεταφέρθηκε στη Ρόδο.

2000:
Συμμετοχή με δανεισμό αντικειμένων στις εκθέσεις "Μήτηρ Θεού" στο Μουσείο Μπενάκη, "Pietro e Paolo" στη Ρώμη και "Anno Domini" στην Alberta του Καναδά.

2001:
1. Συνδιοργάνωση της έκθεσης "Orthodox Religious Engravings: 18th - 20th centuries" στο University of Toronto Art Centre.
2. Συμμετοχή με δανεισμό αντικειμένων στην έκθεση "Deomene: L' Immagine dell'orante fra Oriente e Occidente" στο Εθνικό Μουσείο της Ραβέννας.
3. "Ωρες Βυζαντίου, Έργα και Ημέρες: Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο" στον Λευκό Πύργο.
4. "Συλλογή Γεωργίου Τσολοζίδη: το Βυζάντιο με τη ματιά ενός συλλέκτη" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π.

2002:
1. Φιλοξενία της περιοδικής έκθεσης "Το Aββαείο του Αγίου Γάλλου και οι θησαυροί του" που συνδιοργάνωσαν η Ελβετική Πρεσβεία, το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, τα Αρχεία του Αββαείου του Αγίου Γάλλου και το Ίδρυμα Pro Helvetia στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π.
2. Συνδιοργάνωση με το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας της περιοδικής έκθεσης "L' approccio all' uomo bizantino attraverso l' occhio di un collezionista" στη Βενετία, στη Sala del Capitolo του Ινστιτούτου.
3. Συνδιοργάνωση με την Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας της περιοδικής έκθεσης έργων του Φώτη Ζαχαρίου στον Λευκό Πύργο.


2003:
1. Συνδιοργάνωση με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης της έκθεσης "Το αρχαιολογικό τοπίο" στο πλαίσιο της Φωτογραφικής Συγκυρίας στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π.
2. Συνδιοργάνωση με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο και το Ιταλικό Υπουργείο Πολιτισμού - Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης του Palazzo Barberini της Ρώμης της έκθεσης "Βενετσιάνικο γυαλί από την Αναγέννηση ως το 19ο αι. - Χρώματα και διαφάνειες" στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του Μ.Β.Π.
3. Συνδιοργάνωση με την Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού της έκθεσης "Μεταβυζαντινές εικόνες από την Ελλάδα. Ανάμεσα στην παράδοση και την ανανέωση" στο Κρατικό Μουσείο της Μοραβίας στο Μπρνο της Τσεχίας, στο πλαίσιο της μεγάλης διεθνούς έκθεσης "Ανατολική Χριστιανοσύνη".

Παράλληλες δραστηριότητες:
· Στο αμφιθέατρο και στους χώρους υποδοχής του Μουσείου έχουν φιλοξενηθεί κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του συνέδρια, επιστημονικές ημερίδες, διαλέξεις και ομιλίες, καθώς και πολιτιστικά δρώμενα, όπως συναυλίες και θεατρική παράσταση.
· Το 1996-1997 και το 2000-2001 φιλοξενήθηκαν γλυπτά - εικαστικές δημιουργίες σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών στο αίθριο του Μουσείου.
· Το Σωματείο "Οι φίλοι του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού" οργανώνει σε συνεργασία με το Μουσείο ποικίλες δραστηριότητες, όπως μουσικές εκδηλώσεις, ξεναγήσεις και διαλέξεις ειδικών επιστημόνων και στηρίζει με πολλούς τρόπους το Μουσείο.

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού: Αποψη εισόδου


Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης
Ώρες λειτουργίας:
Από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου:
Δευτέρα: 10:30-17:00
Τρίτη-Παρασκευή: 8:00-17:00
Σάββατο-Κυριακή: 8:00-14:30

Από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου:
Δευτέρα: 12:30-19:00
Τρίτη-Κυριακή: 8:00-19:00


Είσοδος:
  • 4 Ευρώ για επισκέπτες ηλικίας 18-65 ετών (ή 6 Ευρώ με επιπλέον είσοδο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης)
  • 2 Ευρώ για πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης άνω των 65 ετών και φοιτητές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ή 3 Ευρώ με επιπλέον είσοδο στο Αρχαιολογικό Μουσείο)
 
Ελεύθερη Είσοδος:
  • Για όλους τους επισκέπτες έως τις 31 Μαρτίου 2004
  • Κάθε μέρα για σχολεία, επισκέπτες κάτω των 18 ετών, εκπαιδευτικούς, φοιτητές και σπουδαστές χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φοιτητές κλασικών σπουδών ή Σχολών Καλών Τεχνών εκτός κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

 

Διεύθυνση Επικοινωνίας:
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Λεωφόρος Στρατού 2, 54013 Θεσσαλονίκη
τηλ. 2310 868570
fax 2310 838597
e-mail: protocol@mbp.culture.gr
homepage: http://alexander.macedonia.culture.gr


Ευχαριστούμε θερμά το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης για την παραχώρηση του υλικού του αφιερώματος - GoThess.gr





© 2001-2023 goTHESS.gr
Το goTHESS.gr είναι Οδηγός Πόλης Θεσσαλονίκης ενώ παράλληλα καλύπτει και τα σημαντικότερα ειδησεογραφικά θέματα της ελληνικής επικαιρότητας
facebook twiter
DigitalOcean Referral Badge