SETI: 'Ερευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη

Πέρα από οποιοδήποτε τεχνολογικό επίτευγμα , πάνω απ' όλα τα αγαθά και τις κατακτήσεις της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος αισθάνεται αδύναμος όταν κοιτάζει προς τα άστρα. Το άγνωστο παραμένει "εκει έξω" και εξακολουθεί να τροφοδοτεί την φαντασία μας αλλά και το δέος

Από την αρχαιότητα ακόμη , ο άνθρωπος κοιτούσε με δέος τα αστέρια . Μύθοι,θρησκείες ,δεισιδαιμονίες τροφοδοτήθηκαν από το άγνωστο και μυστηριώδες πέπλο του νυχτερινού ουρανού. Δεν είναι τυχαίο πως σε όλες τις εκδηλώσεις λατρείας "προς τους θεούς" οι άνθρωποι κοιτούσαν προς τον ουρανό σαν κάτι να έβλεπαν εκεί, κάτι πέρα από τις δυνάμεις τους.

Ο πρώτος που είδε πραγματικά κάτι περισσότερο από ό,τι είχαν δει οι υπόλοιποι άνθρωποι στον ουρανό ήταν ο Γαλιλαίος, όταν το 1609 έστρεψε ένα από τα πρώτα τηλεσκόπια που κατασκεύασε προς τα άστρα.

Τον 19ο αιώνα, το ενδιαφέρον των αστρονόμων της εποχής αλλά και του απλού κόσμου εστιάστηκε σε έναν πλανήτη. Τον πλανήτη 'Αρη. Πλέον η τεχνολογία κατασκευής τηλεσκοπίων είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να επιτρέψει μια λεπτομερή -τουλάχιστον για την εποχή εκείνη- παρατήρηση του πλανήτη.

Δεν χρειάστηκε να επιστρατεύσουν λοιπόν οι άνθρωποι της εποχής και πολύ την φαντασία τους για να ερμηνεύσουν κάποιες ιδιαιτερότητες της επιφάνειας του πλανήτη ως "δημιούργημα νοήμονα πολιτισμού" . Χαρακτηριστικό συμβάν της εποχής είναι η από ραδιοφώνου μετάδοση αποσπάσματος του "Πολέμου των Κόσμων", του Χ.Τζ. Ουέλλς , που έστειλε πολύ κόσμο στα καταφύγια και στις εκκλησίες πιστεύοντας πως η γη δέχεται επίθεση από εξωγήινους!

Στα χρόνια που ακολούθησαν ,η τεχνολογική επανάσταση προσέφερε στους αστρονόμους νέα εργαλεία που έκανε την δουλειά τους πιο αποδοτική και άνοιξε καινούργιους ορίζοντες και δημιούργησε νέες επιστήμες - παρακλάδια αυτής της αστρονομίας. Πάντως, από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις μπορεί να θεωρηθεί αυτή του ραδιοτηλεσκόπιου. Σε αντίθεση με το κοινό τηλεσκόπιο το οποίο συλλέγει φως , το ραδιοτηλεσκόπιο 'συλλαμβάνει' ραδιοκύματα. Μια εξίσου μεγάλη ανακάλυψη του αιώνα που αφήσαμε πρόσφατα πίσω μας ήταν η διαπίστωση ότι τα άστρα και γενικότερα το σύμπαν εκπέμπει ραδιοκύματα. 'Ενα ραδιοτηλεσκόπιο λοιπόν ( έχετε σίγουρα και στο σπίτι σας - η τηλεόραση συλλαμβάνει ραδιοκύματα) που συνήθως έχει σχήμα πιάτου , συλλαμβάνει τα ραδιοκύματα που προέρχονται από το διάστημα, τα ενισχύει και κατόπιν τα στέλνει προς επεξεργασία , συνήθως σε κάποιο ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Πέρα από οποιοδήποτε τεχνολογικό επίτευγμα , πάνω απ' όλα τα αγαθά και τις κατακτήσεις της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος αισθάνεται αδύναμος όταν κοιτάζει προς τα άστρα. Το άγνωστο παραμένει "εκει έξω" και εξακολουθεί να τροφοδοτεί την φαντασία μας αλλά και το δέος. Υπάρχει ζωή στο σύμπαν; Είμαστε μόνοι μας ; Είναι δυνατόν μέσα σε ένα απέραντο σύμπαν να υπάρχει μόνο σε μια μικρή γωνιά του ζωή;

Η SETI (Search for Extraterrestial Intelligence) - 'Ερευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη- μετράει πάνω από τέσσερις δεκαετίες ύπαρξης. Αν και ξεκίνησε ως ένας μικρός πυρήνας επιστημόνων σήμερα αριθμεί δεκάδες χιλιάδες μέλη ανά τον κόσμο και από όλες τις κοινωνικές ομάδες. Σκοπός της είναι να ανακαλύψει -όταν και εαν συμβεί- ένα μήνυμα! Ένα μήνυμα από εξωγήινο πολιτισμό.

Πρέπει να τονιστεί σε αυτό το σημείο οτι η SETI δεν ασχολείται με φαινόμενα που σχετίζονται με εξωγήινους όπως ΑΤΙΑ (Αγνώστου Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα) , παραψυχολογικές οργανώσεις κ.λ.π. Το δυναμικό της SETΙ αποτελείται στον πυρήνα της από λαμπρούς επιστήμονες - ραδιοαστρονόμους οι οποίοι περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά σε κάποιο υπολογιστή που αναλύει τα δεδομένα των ραδιοτηλεσκόπιων, προκειμένου να εντοπίσουν "κάτι" μη κανονικό, κάτι που ίσως να προέρχεται από εξωγήινους.

'Ενας από τους πρωτοπόρους της SETI είναι ο Φράνκ Ντρέικ. Κάπου στο 1960 ο Ντρέικ κατασκεύασε τον πρώτο δέκτη μικροκυμάτων στην συχνότητα των 1,420 MHz. Αυτή η συχνότητα αποκαλείται "μαγική" από την SETI γιατί είναι η συχνότητα του υδρογόνου, του πιο άφθονου στοιχείου στο σύμπαν και η πιο καθαρή περιοχή στον ηλεκτρομαγνητικό θόρυβο. Ο Ντρέικ έστρεψε την κεραία του προς το διάστημα και ξεκίνησε την επίπονη διαδικασία ανεύρεσης "λογικών" σημάτων. Στον Φράνκ Ντρέικ ανήκει και η γνωστή "εξίσωση Ντρέικ" η οποία βέβαια είναι ουσιαστικά μια υπόθεση για το πόσοι εξωγήινοι πολιτισμοί πιθανόν να υπάρχουν στο σύμπαν.Η εξίσωση επιχειρεί να υπολογίσει με πολλές εικασίες αλλά και λογική αλληλουχία αυτόν τον αριθμό. Σύμφωνα λοιπόν με την εξίσωση Ντρέικ ,πρέπει να υπάρχουν αρκετές χιλιάδες προηγμένων τεχνολογικά πολιτισμών στο σύμπαν! Αυτό που μένει είναι να τους ανακαλύψουμε αν και δεν είναι καθόλου απλό.

Το 1960 οι τότε σοβιετικοί επιστήμονες συμμετείχαν στην SETI ενώ το 1970 η NASA μέσω της Ames Research Center εκπόνησε ένα σχέδιο , γνωστό ως Κύκλωψ με σκοπό να ανιχνεύσει σήματα από ένα μεγάλο εύρος του ουρανού. Στόχος της Ames ήταν η εξερεύνηση 1000 αστεριών παρόμοιων με του δικού μας 'Ηλιου. Μετά από πολλές αντιξοότητες όμως το πρόγραμμα αυτό τερματίστηκε.

Από τότε έως σήμερα η προσπάθεια της SETI έχει συναντήσει πολλές δυσκολίες , μάλιστα κάποτε κινδύνεψε ακόμη και η ύπαρξή της. Δύσκολα βρίσκεις υποστηρικτές για κάτι το οποίο ίσως και να μην πραγματοποιηθεί ποτέ, η ανακάλυψη ζωής στο σύμπαν!

Μεγάλη προσφορά στο ερευνητικό πρόγραμμα της SETI παρέχει το Internet. 'Ηδη αρκετές χιλιάδες ερασιτεχνών μελών της SETI συμμετέχουν σε ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα επεξεργασίας δεδομένων. Η SETI παρέχει τις πληροφορίες που λαμβάνει από τα ραδιοτηλεσκόπια και οι χρήστες μπορούν με τον προσωπικό τους υπολογιστή να επεξεργαστούν τις πληροφορίες. Στο φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα μπορεί να συμμετέχει ο καθένας , εργαζόμενος από το σπίτι του και επικοινωνώντας μέσω Internet με την SETI. 'Aλλωστε , η SETI διαθέτει πλέον αντιπροσώπους στα περισσότερα κράτη της γης όπου καθένας μπορεί να απευθυνθεί και να λάβει μέρος στο πιο αμφίβολο αλλά και πιο συναρπαστικό σχέδιο της ανθρωπότητας. Την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής!

Δ. Λουβάς

Το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρετσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο με διάμετρο 310 μέτρα , έχει αποτελέσει ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία της SETI στην προσπάθεια εντοπισμού εξωγήινων σημάτων