Ταινιοθήκη

Το ώριμο πια ‘παιδί-θαύμα’ της έβδομης τέχνης, λάτρης του Σαίξπηρ και σεναριογράφος- σκηνοθέτης - ηθοποιός Κένεθ Μπράνα μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το κύκνειο άσμα του Μότσαρτ και δημοφιλέστερη ίσως όπερα όλων των εποχών ‘Ο Μαγικός Αυλός’. Η αιώνια σύγκρουση του καλού με το κακό, διαχρονικές αξίες και ανθρώπινα δικαιώματα, τυλιγμένα σε ατμόσφαιρα παραμυθιού, από έναν δημιουργό που έχει ήδη καταθέσει στη μεγάλη οθόνη τις εξαιρετικές του ικανότητες. Το αριστούργημα του μεγαλοφυούς Μότσαρτ σε μία μεθυστική κινηματογραφική εμπειρία...

Ήταν η φιλοδοξία του Σερ Πίτερ Μουρ να βγάλει την όπερα από το ‘σπίτι της όπερας’ και να την κάνει να φτάσει κι ένα ευρύτερο κοινό, που οδήγησε σε αυτήν τη νέα κινηματογραφική εκδοχή του ‘Μαγικού Αυλού’, στην αγγλική γλώσσα. Το αριστούργημα του Μότσαρτ έχει συγκεντρώσει τεράστια απήχηση και έχει συγκινήσει κοινά όλων των επιπέδων, νέους και μεγαλύτερους, από τότε που πρωτοανέβηκε στη σκηνή το 1791. Η ρομαντική και περιπετειώδης ιστορία της συγκεκριμένης όπερας σε συνδυασμό με τα θέματα της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης που θίγει, μαζί με την παγκόσμια δημοτικότητα του Μότσαρτ, έχουν κάνει την όπερα να είναι μία από τις σημαντικότερες και πιο αγαπημένες όλων των εποχών.

Αν και οι χρηματοδότες της ταινίας – το ίδρυμα Πίτερ Μουρς- είχαν υπόψη τους έναν αριθμό από ενδεχόμενους σκηνοθέτες για να αναλάβουν την ταινία, ήταν η καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία του Κένεθ Μπράνα με τις κινηματογραφικές διασκευές των έργων του Σαίξπηρ (‘Henry V’, ‘Much Ado About Nothing’, Hamlet’) που τους έπεισε ότι αυτός ήταν ο σκηνοθέτης που θα μπορούσε να δώσει ζωή στο συγκεκριμένο έργο. Όπως εξηγεί ο παραγωγός Πιερ-Ολιβιέ Μπάρντετα: «Απευθύνθηκα στον Κένεθ Μπράνα για τον προφανή λόγο ότι είναι εξαιρετικά δημιουργικός στο να διασκευάζει θεατρικά έργα σε επιτυχημένες κινηματογραφικές ταινίες όπως έκανε με αυτά του Σαίξπηρ. Έπρεπε να κάνουμε ακριβώς το ίδιο με αυτήν την όπερα, μία μεταγραφή από το ένα μέσο στο άλλο, γιατί ο κινηματογράφος και η όπερα απέχουν πολύ μεταξύ τους.»

Η ενέργεια και το πάθος του Μπράνα αποτελούσαν εγγύηση ότι αυτή η καινούρια εκδοχή του ‘Μαγικού Αυλού’ θα είχε τη δυναμική να μεταμορφωθεί σε μία θαυμάσια κινηματογραφική εμπειρία, που να κόβει την ανάσα με το καλλιτεχνικό της μέγεθος και που σε επίπεδο θεματολογίας να κερδίζει με τον συνδυασμό αυθεντικής συγκίνησης αλλά και στοιχείων κωμωδίας. Κι όλα αυτά, με βάση τους πιο απίστευτους χαρακτήρες. Ο Μπράνα προσέγγισε τον φίλο και συνεργάτη του Στίβεν Φράι για να τον βοηθήσει στη δημιουργία ενός νέου, αγγλικού λιμπρέτο. Η πρόκληση για τον Φράι ήταν μεγάλη. Έπρεπε να προσαρμόσει το λιμπρέτο στο σήμερα, αποκαλύπτοντας παράλληλα την εγγενή κωμική φύση της όπερας. Και μάλιστα, έπρεπε να βρει στίχους με το πιο κατάλληλο μέτρο και ρυθμό για ένα κείμενο που είχε γραφτεί αρχικά στα γερμανικά...

Ο Μπράνα έφερε στο project ένα αξιόλογο επιτελείο συντελεστών με τους οποίους είχε συνεργαστεί και στο παρελθόν με αξιώσεις αλλά και καστ εξοικειωμένο με την όπερα και τις αρχές της. Όπως η Λιούμποβ Πέτροβα, που υποδύεται τη Βασίλισσα της Νύχτας, παρατηρεί: «Το να δουλεύεις με τον Κένεθ Μπράνα είναι μία μοναδική εμπειρία. Το ότι είμαι τραγουδίστρια όπερας δεν μου επιτρέπει να σκάψω τόσο βαθιά στον χαρακτήρα και να αναλύσω την κάθε του λέξη, το κάθε του συναίσθημα και να συζητώ όλη την εξέλιξή του με τον σκηνοθέτη. Με τον Κένεθ Μπράνα είχα όλες αυτές τις ευκαιρίες...» Ο ίδιος ο σκηνοθέτης ανακαλεί: «Οι προκλήσεις που αντιμετώπισα είχαν πολλά κοινά με αυτές των έργων του Σαίξπηρ: το να μεταφέρεις σπουδαία τέχνη σε ένα άλλο μέσο χωρίς να χάσεις την ουσία και τη μαγεία της. Αλλά σαν τον Σαίξπηρ, ο Μότσαρτ είναι πολύ γερός. Ο ‘Μαγικός Αυλός’ έχει ανέβει στη σκηνή με τόσο διαφορετικά σκηνικά σαν κι αυτά του ‘Αμλετ’. Τον έχουμε δει στο φεγγάρι, στο τσίρκο, στο Στόουνχετζ, στην παραλία- και ο Μότσαρτ μπορεί να ζήσε σε όλα αυτά. Ένα κλειδί για μένα, ανεξαρτήτως σκηνικού ή προσέγγισης, είναι η αλήθεια στην ερμηνεία- ασχέτως με τις τεχνικές δυσκολίες που σου δημιουργεί η πρώτη ύλη, είτε είναι Μότσαρτ είτε είναι Σαίξπηρ...»

Επιλέγοντας να μπερδέψει τους λάτρεις της παράδοσης, ο Μπράνα έστησε τη δική του εκδοχή της όπερας στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, σε μία εποχή που η πρώτη παγκόσμια σύγκρουση του βιομηχανοποιημένου κόσμου κατακτούσε τον κόσμο, δείχνοντας την ανυπολόγιστη δύναμη, αποφασιστικότητα και φονική διάθεση των μοντέρνων κοινωνιών.

Εξηγώντας αυτήν του την απόφαση ο Μπράνα ανέφερε σχετικά: «Στην καρδιά του ‘Μαγικού Αυλού’, διερευνάται μία σύγκρουση. Αυτό έχει ενσωματωθεί μουσικά και καθώς εκτυλίσσεται η όπερα, ασχολείται με την επίλυση των αντιθέτων που το ένα αντιμάχεται το άλλο: το σκοτάδι πολεμά το φως, η αγάπη πολεμά το μίσος και, στη δική μας περίπτωση, πιο άμεσα, η ειρήνη πολεμά τον πόλεμο. Η προφανής σύγκρουση είναι μεταξύ του Ζαράστρο και της Βασίλισσας της Νύχτας. Δίνοντας στον καθένα ένα οπλοστάσιο και παρουσιάζοντας οπτικά το τοπίο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, δημιουργείται μία ιεράρχηση της δράσης αυτών των χαρακτήρων. Ο μεγάλος πόλεμος παρέχει μία περιοχή κυριολεκτική και μεταφορική που είναι τόσο φορτισμένη και τόσο σύνθετη όσο και η ίδια η όπερα. Είναι επίσης αλήθεια ότι σε αυτή την αποκρουστική περίοδο της ιστορίας μας, η μουσική, το λαϊκό τραγούδι, η ποίηση και το γέλιο ήταν μέρη του μηχανισμού επιβίωσης. Το σκηνικό, επομένως, δίνει τη δυνατότητα στο ρομαντικό στοιχείο αλλά και στο χιούμορ- την κωμική πλευρά της όπερας- να αναπτυχθούν το ίδιο δυναμικά. Τέλος, από την πλευρά της πλοκής, παρέχει τα μέσα για την ανάπτυξη μιας επικής περιπέτειας με μία σίγουρα αγωνιώδη αλλά μαζί και συνεκτική κινηματογραφική αφήγηση.»

Μέχρι τον Μάρτιο του 2005, το καστ των τραγουδιστών όπερας που είχε συγκεντρώσει ο Μπράνα ήταν στη θέση του. Περιλάμβανε ένα διεθνές καστ από ανερχόμενα αστέρια της όπερας όπως τους Τζόζεφ Κάιζερ (Ταμίνο), Μπεν Ντέιβις (Παπατζένο), Σίλβια Μόι (Παπατζένα), Έιμι Κάρσον (Παμίνα) μαζί με τους πιο καταξιωμένους τραγουδιστές Ρενέ Πάπε (Ζαράστρο), Λιούμποβ Πέτροβα (Βασίλισσα της Νύχτας) και Τομ Ράντλ (Μονόστατος). Όλοι μαζί συνέθεσαν μία ομάδα που κάτω από την ιδιαίτερη καθοδήγηση του Μπράνα θα έφερνε τις συνδυασμένες ικανότητές της, ταλέντο και ενθουσιασμό σε αυτή τη φρέσκια αντιμετώπιση του ‘Μαγικού Αυλού’.

Σχολιάζοντας τους πρωταγωνιστές του ο Μπράνα, επισημαίνει: «Αν και η εμπειρία τους -με κάποιες εξαιρέσεις- ήταν περιορισμένη, ο ενθουσιασμός και η διαθεσιμότητα σε καινούριους τρόπους έκφρασης ήταν απεριόριστος. Κατά τη διαδικασία της πρόβας, περάσαμε πολύ χρόνο διαβάζοντας το λιμπρέτο και διαβεβαιώνοντας ότι εξερευνήσαμε πλήρως την ψυχολογία των χαρακτήρων και των σχέσεών τους πριν αρχίσουμε να το τραγουδάμε. Δουλέψαμε πολύ για να δημιουργήσουμε μία ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης. Οι περισσότεροι δεν είχαν ξαναδουλέψει πριν σε ταινία. Κι εγώ δεν είχα δουλέψει σε όπερα. Ήμασταν όλοι ξένοι, σε ξένη γη. Αυτό σε κάνει ευάλωτο και πρόθυμο να ακούσεις και να μάθεις. Κάναμε πολλά από αυτά...»

Ταινίες