Ορέστεια του Αισχύλου & Ικέτιδες του Ευριπίδη

Μια καινοτόμα πρόταση από το Εθνικό Θέατρο: Τη μοναδική σωζόμενη τριλογία του Αρχαίου Δράματος Ορέστεια του Αισχύλου αναλαμβάνουν σε μία ενιαία παράσταση τρεις  σκηνοθέτιδες που σκηνοθετούν για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Αγαμέμνων σκηνοθεσία Ιώ Βουλγαράκη, Χοηφόροι σκηνοθεσία Λιλλύ Μελεμέ και Ευμενίδες σκηνοθεσία Γεωργία Μαυραγάνη.

Στο αριστούργημα όλων των εποχών του θεάτρου Ορέστεια του Αισχύλου, ο Αγαμέμνων, το πρώτο έργο της τριλογίας, είναι η αρχή μιας πολυεπίπεδης θεατρικής σύλληψης που με όχημα το μύθο του Τρωικού πολέμου ρίζωσε στο παρόν που γράφτηκε (την Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ.) και από τότε ριζώνει σε κάθε παρόν μέχρι σήμερα. Μετά από δέκα χρόνια ο βασιλιάς επιστρέφει από τον τρομερότερο των πολέμων νικητής για να δολοφονηθεί στο σπίτι του από τη γυναίκα του. Δέκα χρόνια αναμονής για ένα τέτοιο έγκλημα. Σ’ ένα ποιητικό σύμπαν σαν αυτό, όπου ο άνθρωπος είναι άλυτο αίνιγμα και η ανθρώπινη πράξη δεν συμβαίνει κάτω από άδειους ουρανούς, θύτης και θύμα εναλλάσσουν ρόλους. Την εναλλαγή αυτή παρακολουθεί μια άρχουσα τάξη που σιωπά, ώσπου χάνει τελικά όχι μόνο τη δύναμή της, αλλά την ίδια την υπόστασή της. Ποιος έχει δικαίωμα στο έγκλημα και από πού αντλεί το δικαίωμα αυτό;

Χοηφόροι

Το δεύτερο μέρος της Ορέστειας, τοποθετείται χρονικά 10 χρόνια περίπου μετά το τέλος του Αγαμέμνονα. Εδώ χτυπά η αιμάτινη καρδιά της τριλογίας. Το έδαφος έχει ήδη προετοιμαστεί για την έλευση του Ορέστη, του νεαρού εκδικητή που οφείλει να ανταποκριθεί στον πανάρχαιο νόμο του καθήκοντος και να ανταποδώσει αίμα στο αίμα. Ο νεκρός πατέρας ζητά εκδίκηση και η παρουσία του στο έργο είναι εξίσου ισχυρή, με διαφορετικό τρόπο φυσικά, όπως και στον Αγαμέμνονα. Το τοπίο στις Χοηφόρους είναι ζοφερό και απειλητικό. Ένα νέο κράτος υπό το  καθεστώς βίας, τρομοκρατίας και φοβικής σιωπής - το ζευγάρι των σφετεριστών, και παράνομων εραστών, που έχει κλέψει με δόλο την εξουσία από τον νόμιμο βασιλιά,   έχει βάψει τα χέρια του με αίμα κι έχει βυθίσει τη χώρα στο σκοτάδι και το χάος.

Ο παλαιός κόσμος έχει φτάσει σε τραγικό αδιέξοδο και έχει χρεοκοπήσει, ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά. Η αποτρόπαιη πράξη που θα διαπράξει ο  Ορέστης  είναι επιβεβλημένη από τους θεούς και το ίδιο το σύμπαν. Η βία επιζητά τη βία και η Ερινύα του πατέρα παραμονεύει. Το λαμπρό φως της νέας Δικαιοσύνης που θα συμφιλιώσει τον παλαιό με τον καινούριο κόσμο που ανατέλλει, βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά και ο δρόμος που θα πρέπει να διανυθεί προς αυτήν την κατεύθυνση είναι εξαιρετικά επώδυνος. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Η επανάληψη της αποτρόπαιης βίας γίνεται τελετουργία εξαγνισμού μιας ολόκληρης κοινωνίας η οποία θα μεταβεί απ’ το σκοτάδι στο φως.

O Oρέστης είναι στους Δελφούς καταδιωκόμενος από τις Ερινύες. Είναι ικέτης στο ιερό του Απόλλωνα ζητώντας την προστασία του θεού. Ακολουθώντας τις συμβουλές του έρχεται στην Αθήνα όπου προσπέφτει ικέτης στο άγαλμα της Αθηνάς. Οι εξαγριωμένες Ερινύες παρακινημένες από το φάντασμα της Κλυταιμνήστρας τον ακολουθούν.  Η λύση θα δοθεί στον Άρειο Πάγο, το δικαστήριο των Αθηνών. Ο Χορός των Ερινυών και ο Ορέστης θα υπερασπιστούν τα πιστεύω τους. Η ισοψηφία που προκύπτει με την ψήφο της Αθηνάς κηρύσσει αθώο τον Ορέστη ο οποίος εξυμνεί την Πόλη των Αθηνών και διακηρύσσει ότι στο εξής συμμαχία ακατάλυτη θα δένει την πατρίδα του με την Αθήνα. Η Αθηνά καθιερώνει τιμές για τις Ερινύες και τις ανακηρύσσει αγαθοποιές θεότητες, δηλ Ευμενίδες. 

Δύο Εθνικά Θέατρα, το Εθνικό Θέατρο και ο ΘΟΚ, συνεργάζονται για το ανέβασμα ενός εμβληματικού έργου. Μια τραγωδία για τον πόλεμο, τους νεκρούς αλλά και την υπαρξιακή αγωνία, την αξιοπρέπεια, τη πίστη και την αντοχή σε μια νέα μετάφραση από τον ποιητή Γιώργο Κοροπούλη. 

43 χρόνια μετά το μοναδικό της ανέβασμα από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Τάκη Μουζενίδη και 29 χρόνια από την πρώτη παράσταση του ΘΟΚ στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Νίκου Χαραλάμπους, η τραγωδία σκηνοθετείται από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Στάθη Λιβαθινό, σε ένα εγχείρημα που θα στηριχθεί στη συνεργασία καλλιτεχνών από τις δυο χώρες.

Οι μητέρες των Αργείων στρατηγών που έχασαν τη ζωή τους στη Θήβα πολεμώντας στο πλάι του Πολυνείκη προσπέφτουν Ικέτιδες στο βωμό της Δήμητρας στην Ελευσίνα.  Μαζί τους ο βασιλιάς του Άργους Άδραστος. Ζητούν τη βοήθεια του βασιλιά της Αθήνας Θησέα γιατί οι Θηβαίοι κρατούν τους νεκρούς και δεν επιτρέπουν την ταφή τους.

Ο Θησέας ανταποκρινόμενος στο δίκαιο αίτημα ετοιμάζεται να στείλει μήνυμα στον βασιλιά της Θήβας Κρέοντα όμως τον προλαβαίνει η άφιξη Θηβαίου Κήρυκα που φέρνει το δικό του μήνυμα στον Θησέα:  Του ζητά να διώξει τον Άδραστο και τις μητέρες διαφορετικά θα τους επιτεθούν.

Ο Θησέας οδηγεί τον στρατό της Αθήνας ενάντια στους Θηβαίους και φέρνει στην Ελευσίνα τους νεκρούς στρατηγούς όπου και τους καίουν. Η Ευάδνη σε ένα παραλήρημα ορμά στη φωτιά και καίγεται μαζί με τον άνδρα της Καπανέα. Μητέρες και παιδιά παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής με τις στάχτες των αγαπημένων τους.

Η τραγωδία γραμμένη το 422 π.Χ. φέρει τον απόηχο της μάχης στο Δήλιο το 424 π.Χ., δύο χρόνια πριν, όταν οι Θηβαίοι -σύμμαχοι της Σπάρτης- νίκησαν τους Αθηναίους και δεν τους άφηναν για μέρες να πάρουν και να θάψουν τους νεκρούς τους.