«Το έργο της Μαργαρίτας Λυμπεράκη μοιάζει να συντίθεται πάνω σε δύο τεμνόμενους άξονες: την αποκάλυψη της αρχέγονης σχέσης των δύο φύλων και την επανασύσταση του μύθου με τα υλικά της ιστορίας. Στα περισσότερα μάλιστα έργα της, γραμμένα με τη μορφή του πεζού, του θεατρικού ή του κινηματογραφικού λόγου, τα δύο αυτά γενικά θέματα συνυφαίνονται σ έναν ακόμη κεντρικότερο στόχο: στην αποκάλυψη του αιώνιου αρχέτυπου μυστηρίου που ακόμη συντελείται ανάμεσά μας.
Η Λυμπεράκη προκειμένου να επιτύχει τη διαπραγμάτευση αυτού του κεντρικού στόχου, καλλιέργησε μια πρωτοποριακή, για τα ελληνικά δεδομένα, γραφή. Η τεχνική του κολλάζ, η ασύνδετη αφήγηση, ο αποσπασματικός χαρακτήρας, η ελεύθερη μετάσταση στο σώμα της γραφής του ευαγγελικού και του βλάσφημου, του υψηλού και του αγοραίου ύφους αποτελούν ορισμένα μόνο από τα στοιχεία της μοντερνίζουσας στη θεματολογία της όσο και μετα-μοντέρνας στην έκφρασή της, γραφής της Μαργαρίτας Λυμπεράκη.
Το Μυστήριο (1976, 1984, 1995, εκδόσεις Κέδρος) γράφτηκε στα ελληνικά και αποτελεί μια συνέχεια (ή μια εκ νέου εφαρμογή) των προβληματισμών της Λυμπεράκη. Η συγγραφέας, προσπαθεί και εδώ να διατυπώσει την ιστορία σε μυθολογικούς όρους. Και μάλιστα μια ιστορία ρέουσα, που συντίθεται από τα υλικά της πλούσιας καθημερινότητας σαν χρονικό μαρτυρίας και μαρτυρίου. Η πορεία αντίστροφη: από την ιστορία πίσω στο χρονικό· από εκεί πιο πίσω στο μύθο. Το ιστορικό πλαίσιο στο Μυστήριο δίνεται από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αφηγητής είναι ο Γιάννης, κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης (της ιστορίας) ο Πέτρος.
Αυτό, όμως, το αρχικό ιστορικό πλαίσιο βουλιάζει μέσα στην ατμόσφαιρα της παραβολής.
Η Λυμπεράκη βλέπει τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ως τελετουργία σύνδεσης με ένα αρχαίο μύθο, ως μυστηριακή μυητική τέλεση. Σκοπός βέβαια δεν είναι εδώ η μυθοποίηση της ιστορίας, αλλά η αποκάλυψη της μυθικής διάστασης των γεγονότων. Με αυτόν τον τρόπο η ιστορία γίνεται περισσότερο «διδακτική», με την έννοια που είχε η διδαχή στα Ελευσίνια Μυστήρια. Εξάλλου όλοι συμμετέχουμε ασυνείδητα στο Μυστήριο, αλλά αρνούμαστε να διδαχτούμε από αυτό, όπως αρνούμαστε να δούμε τα κυκλικά σχήματα της ιστορικής πορείας μας.
Το Μυστήριο χτίζεται, λοιπόν, πάνω σε κεφάλαια-ενότητες ενός Μυστηρίου: Κατάληψη, Αγώνας, Πάθη, Πένθος, Τελετή.
Στα λόγια του Πέτρου και του Γιάννη παρεμβάλλονται τα λόγια της Μητέρας - Θεάς Ανάθας (μερικός αναγραμματισμός της Αθηνάς), που παρακολουθεί το Μυστήριο, δέχεται τις προσφορές του σώματος και αντιχαρίζει την αναγέννηση. Το σώμα του Πέτρου θα βασανιστεί από τα όργανα της δικτατορίας, θα σπαραχτεί στο Πολυτεχνείο, θα ενταφιαστεί με μια τελετή εξαγνισμού και τελικά θα αναστηθεί. Παράλληλα διαδραματίζονται τα ιστορικά γεγονότα, ακούγονται τα συνθήματα των φοιτητών, αναμεταδίδονται οι ραδιοφωνικές εκπομπές, μεταφέρονται οι ειδήσεις των εφημερίδων. Το Μυστήριο συντελείται ανάμεσά μας και στον ίδιο χρόνο, ως μια πραγματικότητα άλλη, υπαρκτή ωστόσο μέσα στη δική μας καθημερινότητα. Ο ποιητής δεν την ανακαλύπτει· την αποκαλύπτει».
Γρηγόρης Ιωαννίδης
